سلامت:اين در صورتياست كه براي تجويز هر نوع داروي شيميايي و يا گياهي، لازم است ويژگيهاي خاص هر بيمار، شرايط جسمي و بيماري هاي ديگر فرد كاملا در نظر گرفته شود تا عوارض دارو به كمترين حد برسد.
اين پژوهشگر گياهان دارويي، با اشاره به اينكه در حال حاضر تعداد زيادي از بيماران وجود دارند كه در اثر درمان خودسرانه با گياهان دارويي به مشكلات بزرگتري دچار شدهاند، ميگويد: <در بسياري از موارد نارساييهاي جنسي افراد با اصلاح رژيم غذايي، يا آموزشهاي رفتاري حل ميشود. اما بيماران با مراجعه به عطاري هايي كه نه تنها تحت نظر يك گياهشناس نيستند، بلكه فروشندگان آنها حتي بيشتر گياهانراهم نميشناسند و به طور تجربي به اين كار اشتغال دارند، خود را دچار مشكلات عديدهاي ميكنند كه بعدها نميتوانند با مراجعه به هيچ مرجعي اقدام به شكايت قانوني كنند. چون وزارت بهداشت ما سيستمي براي شكايت از عطاري ها ندارد

كيفيت گياهان دارويي زير سئوال است
دكتر اكبر وامد، سرپرست معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي قم ضمن اشاره به اينكه عطاريها حق عرضه گياهان دارويي را ندارند، ميگويد: <در گذشته تعداد عطاريها و كساني كه گياهان دارويي را توزيع و طبابت سنتي ميكردند كم بود. اين افراد معمولا سرشناس بودند و از كاربرد و تاثير گياهان اطمينان داشتند ولي در سالهاي اخير تعداد آنها افزايش يافته و تشكلي متولي نظارت علمي بر آنها نشده است. بنابراين در حال حاضر اكثريت عطارها صلاحيت و علم تشخيص داروهاي گياهي را ندارند و نبايد در درمان بيماري دخالت كنند.>
گفته كارشناسان سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي، براي استفاده از گياهان دارويي ابتدا اين گياهان بايد توسط گياه شناس ، شناسايي شوند و بعد، كارهاي كتابخانه اي روي اين گياهان انجام شود تا مشخص شود در اين جنس چه گونههايي و با چه خواص دارويي وجود دارد، سپس گياه جمعآوري و آناليز شيميايي ميشود تا درصد تركيب دارويي آن مشخص شود. در مرحله بعد كارهاي آزمايشگاهي براي بررسي اين تركيبات بر روي باكتري هايي كه عامل بيماري هستند انجام ميشود تا مشخص شود چه ميزان اثر ضدباكتري از خود نشان ميدهند. پس از آن، اثر گياه بر روي دامها يا حيوانات آزمايشگاهي بررسي ميشود و نهايتا پس از گذراندن اين مراحل، آماده معرفي به بازار و استفاده در توليد داروها مي شود.
دكتر وامد نيز با تاييد اين روند ميگويد: <جمع آوري، نگهداري، مراقبت و منطقه برداشت گياهان دارويي مسائل بسيار مهمي هستند كه بايد مورد توجه و نظارت دقيق باشند. اما متاسفانه ديده مي شود كه در بعضي از عطاريها، گياهاني عرضه ميشود كه زمان مصرف آنها گذشته و خاصيت دارويي خود را از دست دادهاند، يا به دليل مراقبت غير اصولي، فاقد فوايد دارويي هستند.>

عدم نظارت بر عطاري ها
وضعيت بينابيني عطاري ها به رغم اثري كه بر سلامتي جامعه دارند، آن ها را از نظارت وزارت بهداشت دور مي كند.
دكتر نرگس ياسا متخصص فارماكوگنوزي در اين باره ميگويد:<وزارت بهداشت وقتي ميتواند روي داروهاي گياهي نظارت داشته باشد و در كار آنها مداخله كند كه اين گياهان به صورت دارو عرضه شوند ولي به اين دليل كه در عطاري ها گياهان تحت عنوان دارو نيستند، وزرات بهداشت نميتواند در اين زمينه دخالتي داشته باشد.>ياسا معتقد است: <تبليغات در رسانهها و دادن اطلاعات خاص در مورد يك گياه قبل از اينكه اثرات بعدياش مشخص شود، كار درستي نيست. تبليغات در اين زمينه بايد به گونهاي صورت گيرد كه تنها خواص بتوانند از آن استفاده كنند، چرا كه عوام اطلاعات زمينهاي را در مورد آن ندارند و ممكن است يا از آن استفاده غلط كنند يا اينكه به سمت يك گياه خاص هجوم بياورند و نسل گياه در معرض از بين رفتن قرار بگيرد.>
با اين حال دكتر امن زاده معتقد است: <فعاليت هر فردي كه با سلامت افراد سر و كار دارد بايد تحت نظر وزارت بهداشت باشد. اما در حال حاضر در ايران عطاريها در سيستم وزارت بهداشت، جايگاه تعريف شده اي ندارند و زير نظر صنف عطاران به فعاليت ميپردازند كه عملكرد آنها هيچ گونه مبناي علمي ندارد.>
وي با اشاره به اينكه <شاپهلت>هايي كه در خارج از كشور وجود دارند، از فعاليت سازمان يافته اي برخوردارند، مي گويد: <در خارج از ايران مردم اطلاعات نسبتا كامل دارويي را از رسانه ها دريافت مي كنند و بر اساس آن، مشكل خود را شناخته و اقدام به خريد از اين فروشگاهها ميكنند. در حالي كه در كشور ما با وجود زمينه قوي و غني طب سنتي، اطلاعات دقيقي در خصوص گياهان دارويي در ميان مردم وجود ندارد.>
طبق اعلام سازمان بهداشت جهاني، رشد مصرف گياهان دارويي در كشورهاي صنعتي در مقابل گياهان سنتي 51 به 3 است. اما اين روند در سال هاي اخير، علي رغم پيشينه قوي ايران در طب سنتي، حالت معكوس پيدا كرده است.
سرپرست معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي قم در اين باره ميگويد: <در دهههاي اخير، در مورد استفاده از گياهان دارويي اقدامات ضدفرهنگي بسياري انجام شده است. به علت اينكه عطاريها صنف بوده و ضابطه خاصي براي آنها مشخص نشده است، بعضا داروهاي گياهي و حتي شيميايي عرضه مي كنند كه مبتني بر اصول علمي نيستند و البته به دليل همين صنفي بودن اين واحدها، عملا نميتوان نظارت گستردهاي روي آنها داشت ولي اگر تخلف آنها شديد شود، از طريق دستگاه قضايي با آنها برخورد خواهد شد.>
عمده ترين دليل اين گرايش به عطارها را مي توان در نگاه اجتماع به مسايل جنسيجستجوكردو كليشه هاي فرهنگي كه در اين زمينه وجود دارد. يكي از كارشناسان مسايل جنسي در اين باره ميگويد: <بسياري از مراجعان به عطاريها نميدانند كه مي توانند با مراجعه به روانشناس يا مراكز مشاوره بخش عمده مشكلات روابط جنسي خود را حل كنند يا اينكه عده اي از آنها به دليل شرم از توضيح دادن مشكلات و ناراحتي هاي جنسي خود، ترجيح مي دهند به توصيه هاي عطاران عمل كنند.>
اين متخصص ادامه ميدهد: <بسياري از افراد به غلط تصور ميكنند كه داروهاي تجويزي پزشك در دراز مدت براي ادامه روند فعاليت جنسي آنها مضر است و بنابراين به گياهان دارويي روي ميآورند. در حالي كه تمام اين تصورات اشتباه است و اگر نتايج تحقيقات نشان دهد كه گياهي براي بهبود مشكلات جنسي سودمند واقع ميشود، پزشكان و داروسازان پيش ازعطارانبهسراغاينگياه ميروند و از اثرات دارويي آن در توليد داروهاي گياهي يا شيميايي بهره ميبرند.>
وي با اشاره به اينكه عامه مردم، تصور ميكنند چون گياهان مواد طبيعي هستند، كاملاً بيخطر بوده و براي مصرف آنها نيازي به مشورت با پزشك نيست، ميگويد: <شرح حال دارويي گرفتن از بيماراني كه داروهاي رايج شيميايي مصرف ميكنند، نزد پزشكان متداول است ولي متاسفانه اخذ شرح حال باليني در زمينه مصرف گياهان دارويي چندان مرسوم نيست. بنابراين در برخي مواقع مكانيسم اثر دارو و گياه مشابه يكديگر بوده و در نتيجه پيشبيني اثر مصرف همزمان آن ها دچار اشكال ميشود.>
لزوم نظارت بر فعاليت هاي اين زمينه شايد اولين راه حل ممكن باشد. اما اطلاع رساني دقيق در مورد مشكلات جنسي و گسترش مراكز مشاوره و سكس درماني قطعا موثرترين راه پيشگيري از اين مشكلات است